Προβλήματα μετά τον τοκετό

Η εγκυμοσύνη είναι μια υπέροχη εμπειρία για το ζευγάρι και η ευτυχής κατάληξή της τόσο για το νεογέννητο όσο και για τη μητέρα, προσφέρει μοναδικά συναισθήματα. Ο φυσιολογικός τοκετός δεν είναι βέβαια πάντοτε εφικτός λόγω καταστάσεων που αφορούν στη μητέρα ή στο έμβρυο, οπότε ο μαιευτήρας μπορεί να επιχειρήσει είτε υποβοηθούμενο κολπικό τοκετό (με τη χρήση μαλακού αναρροφητικού εμβρυουλκού υπό κενό και, σπανιότερα, μεταλλικών εμβρυουλκών) είτε να καταφύγει στην καισαρική τομή, ώστε να μειώσει τη πιθανότητα για μητρική και νεογνική νοσηρότητα.

​

Τόσο η εγκυμοσύνη όσο και ο τοκετός, ανεξαρτήτως της οδού που αυτός θα επιτευχθεί, επιφέρουν αλλαγές στην ανατομία και τη φυσιολογία της γυναίκας, οι οποίες στη μεγάλη τους πλειοψηφία είναι πλήρως αναστρέψιμες μέσα σε λίγες εβδομάδες μετά τον τοκετό.

 

Παρά την πτώση του επιπέδου των γεννητικών ορμονών στα προ-εγκυμοσύνης επίπεδα και την επιστροφή της μήτρας στο φυσιολογικό της μέγεθος, οι μεταβολές που υφίσταται το πυελικό έδαφος της μητέρας και οι πιθανοί τραυματισμοί του κατά τη διάρκεια του τοκετού ενδέχεται να επιμείνουν και να οδηγήσουν σε συμπτώματα χαλάρωσης και προβλήματα από την ουροδόχο κύστη και το έντερο.

 

Το πυελικό έδαφος  είναι ένα σύμπλεγμα μυών, συνδέσμων και νεύρων που γεμίζει το χώρο μεταξύ του κάτω μέρους της σπονδυλικής στήλης (ιερό) και του προσθίου τμήματος της λεκάνης (ηβικό οστό) στη γυναίκα και είναι υπεύθυνο για τη συγκράτηση των οργάνων της πυέλου (ουροδόχο κύστη, μήτρα και κολπικά τοιχώματα, ορθό τμήμα εντέρου) στη θέση τους.

​

Οι τραυματισμοί του πυελικού εδάφους μπορεί να είναι έμμεσοι - λόγω της επίδρασης των ορμονών της εγκυμοσύνης (κυρίως προγεστερόνη και ρελαξίνη) στους μυς και συνδέσμους – ή άμεσοι είτε λόγω της πίεσης που ασκεί το κεφάλι του μωρού στους μυς και τα νεύρα της περιοχής, ιδιαίτερα στην περίπτωση παρατεταμένου τοκετού, είτε λόγω χρήσης εμβρυουλκού.

 

Τραυματισμοί τέτοιου είδους συμβαίνουν κατά κύριο λόγο στον πρώτο κολπικό τοκετό, ενώ ως προδιαθεσικοί παράγοντες αναγνωρίζονται η προχωρημένη ηλικία της μητέρας κατά τη σύλληψη, ο υψηλός δείκτης μάζας σώματος ή ο χαμηλός δείκτης μάζας σώματος της μητέρας σε συνδυασμό με ένα μεγάλο μωρό, η μεγαλύτερη των 2 ωρών διάρκεια του 2ου σταδίου του τοκετού, η χρήση εμβρυουλκού και οι τραυματικές ρήξεις του κόλπου και του περινέου.

 

Τα συμπτώματα που απορρέουν από τον τραυματισμό του πυελικού εδάφους μπορεί άλλοτε να εκδηλωθούν άμεσα μέσα στις πρώτες μέρες/εβδομάδες μετά τον τοκετό και άλλοτε να εμφανιστούν ύστερα από μήνες ή χρόνια. Τα συμπτώματα μπορεί να αφορούν:

​

• στο κατώτερο ουροποιητικό σύστημα: ακράτεια ούρων, συχνουρία, νυκτουρία

• στο τελικό τμήμα του εντέρου: ακράτεια αερίων ή/και κοπράνων (ιδιαίτερα σε τραυματισμό του σφιγκτήρα του ορθού), δυσκολία στην αφόδευση και ατελή κένωση του εντέρου

• στον κόλπο και τη μήτρα: πρόπτωση των κολπικών τοιχωμάτων (κυστεοκήλη, ορθοκήλη) ή της μήτρας που δημιουργεί αίσθημα πίεσης και βάρους καθώς και την αίσθηση ξένου σώματος στον κόλπο

• στη σεξουαλική λειτουργία: δυσπαρευνεία (πόνος κατά τη διείσδυση), μειωμένη αίσθηση κατά τη διείσδυση, ελάττωση ή απουσία ευχαρίστησης. Τα συμπτώματα αυτά είναι συνηθέστερα σε γυναίκες που υποβλήθηκαν σε περινεοτομή κατά τον τοκετό

 

Η αντιμετώπιση των προβλημάτων μετά απο τον τοκετό περιλαμβάνει τόσο συντηρητικά μέτρα όσο και χειρουργική θεραπεία.  Ο εξειδικευμένος ουρογυναικολόγος θα ανατρέξει στα γεγονότα του τοκετού και θα εκτιμήσει κλινικά τα συμπτώματα, υποβοηθούμενος  όπου χρειάζεται από κατάλληλες εξετάσεις, ώστε να προτείνει την κατάλληλη θεραπεία (φυσιοθεραπεία, χρήση κολπικών πεσσών στήριξης, χορήγηση τοπικών οιστρογόνων, ή χειρουργική επέμβαση).

 

Ως γενική αρχή, η χειρουργική αποκατάσταση συστήνεται μόνο στις γυναίκες που δεν επιθυμούν περαιτέρω εγκυμοσύνες ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος υποτροπής των συμπτωμάτων μετά από ένα νέο τοκετό.

Τρόποι πρόληψης τέτοιων προβλημάτων μετά από τον τοκετό υπάρχουν και αφορούν τόσο στην περίοδο πριν τη σύλληψη όσο και στη διαχείρηση της εγκυμοσύνης και του τοκετού από το μαιευτήρα.

 

Οι γυναίκες πρέπει να ενημερώνονται για την ευεργετική επίδραση του φυσιολογικού δείκτη μάζας-σώματος και των ασκήσεων ενδυνάμωσης του πυελικού εδάφους στην προ-εγκυμοσύνης περίοδο, καθώς και για τη προστατευτική δράση της καισαρικής στο πυελικό έδαφος της γυναίκας, συνυπολογίζοντας όμως και τους σχετικούς κινδύνους που απορρέουν από ένα χειρουργείο. 

 

Άλλες στρατηγικές πρόληψης περιλαμβάνουν την πρόκληση τοκετού περίπου στις 38 εβδομάδες όταν υπερηχογραφικά εκτιμάται η γέννηση ενός μωρού > 4kg, τη συντόμευση του σταδίου εξώθησης με τη χρήση ωκυτοκίνης και την αποφυγή χρήσης μεταλικών εμβρυουλκών (κουτάλες).